|
|
|
This report was first published in English as Poppy Farmers Under Pressure: Causes and Consequences of the Opium Decline in Myanmar on 23 December 2021.
ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ့် ဢွင်ႈတီႈၸိူဝ်းၽုၵ်ႇယႃႈလမ် တူၵ်းထိုင် 29,500 ႁႅၵ်ႇထိူဝ်ႇ ၼႂ်းပီ 2020 - တႅမ်ႇသုတ်း ဢၼ်ၼိုင်ႈ ၼႂ်းလၢႆႁူဝ်သိမ်းပီ ၸိူဝ်းၼၼ့်ယဝ့်။ ဢၼ်ၼႆ့ မီးတီႈပွင်ႇသင် ပုၼ်ႈတႃႇၸၢဝ်းသူၼ် ၸိူဝ်းၽုၵ်ႇယႃႈလမ်ၶဝ်? လၢႆးငၢၼ်းမႂ်ႇႁဝ်း လႆႈၵဵပ်းမၢႆ လႄႈထတ်းသၢင်ႈ လွင်ႈတၢင်း ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇယႃႈလမ် လူတ်းယွမ်း ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ဢိၵ်ႇၽွၼ်းသိုပ်ႇ ၸိူဝ်းၸွမ်းမႃးၽၢႆႇလင် လႄႈ ပိုၼ့်တီႈ ၸိူဝ်းႁွပ်ႈမၼ်း ဝႆ့ၼၼ့်ယဝ့်။
|
|
|
|
ၸၢဝ်းသူၼ်ယႃႈလမ် ၸိူဝ်းထူပ်းဝႆ့ႁႅင်းတဵၵ်းလၢႆၸိူဝ့်ပိူင် -
လွင်ႈတၢင်း ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇယႃႈလမ်လူတ်းယွမ်း ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ဢိၵ်ႇၽွၼ်းသိုပ်ႇ ၸိူဝ်းၸွမ်းမႃးၽၢႆႇလင်
|
|
ၸၢဝ်းသူၼ်ၸိူဝ်းၵဵပ်းဝႆ့ ၸိူဝ့်ၽၼ်းယႃႈလမ် တႃႇၽုၵ်ႇထႅင်ႈၶၢဝ်းၼိုင်ႈ ၼႂ်းၸေႈဝဵင်းလွႆလႅမ် မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း
/ Photo credit TNI
|
|
|
လွၵ်းၵၢတ်ႇယႃႈမဝ်းၵမ် ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ မီးလွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈမႃး ၵမ်ႈၽွင်ႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း လၢႆႁူဝ်သိပ်းပီ ပူၼ့်မႃးသေ လုၵ့်တီႈ ထုၵ်ႇမဵဝ်းယႃႈ ဢၼ်ဢဝ်ယႃႈလမ်ႁဵတ်း ႁူမ်ႇငမ်း လႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ်မႃး တီႈဢၼ် ယႃႈယူင်းၸႂ် မဵဝ်းဢႅမ်ႊၾႅတ့်ထမိၼ်း (ATS) ၽႄႈလိူင်ႇ တိူဝ်းၼမ်မႃးၼၼ့်ယဝ့်။ ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇယႃႈလမ် ၼႂ်းမိူင်းလၢဝ်း၊ မိူင်းမၢၼ်ႈ လႄႈမိူင်းထႆး ႁိူဝ်ႈႁိူင်းမႃး ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 1970s လႄႈ 1980s သေ လႅၼ်လိၼ်ၸပ်း တင်းသၢမ်မိူင်းၼႆ့ လႆႈႁူႉၵၼ်မႃးဝႃႈ သၢမ်ၸဵင်ႇၶမ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၶၢဝ်းတၢင်းပီ 1980s ၼၼ့် မိူင်းမၢၼ်ႈ (မိူဝ်ႈၼၼ့် ဢၼ်ပိူၼ်ႈႁွင့်ဝႃႈ ပႃးမႃး Burma) ပဵၼ်မႃး မိူင်းၽုၵ်ႇသွမ်ႈယႃႈလမ် ယႂ်ႇတီႈသုတ်း ၼႆယဝ့်။ ၼၼ်ၵေႃႈယႃႇ ၸဵမ်မိူဝ်ႈၶၢဝ်းလင်ပီ 1990s ၼၼ့် မိူင်းမၢၼ်ႈတိုၵ့်ပဵၼ် တီႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇယႃႈ ယႂ်ႇတီႈသုတ်း ၼႂ်းဢေးသျႃးၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ သေတႃႉၵေႃႈ ယႃႈလမ်ဢၼ်ၽုၵ်ႇ ၼႂ်းမိူင်မၢၼ်ႈၼၼ့် လူတ်းယွမ်းၵႂႃႇ တေ့တေ့ဝႃႈဝႃႈယဝ့်။ ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇယႃႈ ၼႂ်းမိူင်းထႆးၵေႃႈ လူတ်းတႅမ်ႇလူင်းၵႂႃႇ တေ့တေ့သေ ၼႂ်းမိူင်းလၢဝ်းၵေႃႈ လူတ်းယွမ်းၵႂႃႇတေ့တေ့။ ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇယႃႈလမ် ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ ၶိုၼ်းၽုတ်းၶိုၼ်ႈမႃးထႅင်ႈ လင်ပီ 2007၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇႁွတ်းထိုင် ၸၼ့်မိူဝ်ႈဢွၼ်တၢင်းၸိူဝ်းၼၼ့်။ တီႈၼႂ်း မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃးၵေႃႈ မီးၵၢၼ်ၽုၵ်ႇယႃႈလမ် ဢၼ်ဢမ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်း မၢႆမီႈ - ႁူမ်ႈပႃးဢွင်ႈတီႈ ၸိူဝ်းတိတ်းၸပ်း မိူင်းမၢၼ်ႈဝႆႉ - ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇမီးတူဝ်ၼပ့် တၢင်းၵၢၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။
ၽိုၼ်လိၵ်ႈလၢႆးငၢၼ်း ဢၼ်ၼႆ့ ဢဝ်ၸႂ်သႂ်ႇၼိူဝ် ၵၢၼ်ထတ်းသၢင်ႈ လွင်ႈတၢင်း ဢိၵ်ႇၽွၼ်းသိုပ်ႇ ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ လႄႈ ၵၢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ယႃႈလမ် ဢၼ်လူတ်းယွမ်းမႃး ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ - ဢၼ်မီးပႃး ၶေႃႈဢိင်ဢၢင်ႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈ တီႈၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ ဢိၼ်းတီးယႃးယဝ့်။ ဢၼ်ၼႆ့ထတ်းသၢင်ႈ ငဝ်းလၢႆး ၵၢၼ်မၢၵ်ႈမီးတူင်ႇဝူင်း ၸိူဝ်းၽုၵ်ႇသွမ်ႈယႃႈ လႄႈ လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ ၵဵဝ်ႇၵပ်းပေႃႇလသီႇ လၢႆလၢႆၸိူဝ်း ဢိၵ်ႇလွင်ႈတုမ့်ယွၼ်ႈၶဝ် ၼိူဝ်ၸၼ့်ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ လႄႈ ၸၢဝ်းသူၼ် ၸိူဝ်းၼၼ့်ယူႇ။ ၶေႃႈသပ်းၸႅင်ႈ ၵေႃႈ ၸီ့ၸမ်ႈၼႄ ပၼ်ႁႃ လႄႈတၢင်းလူဝ်ႇႁင်းၶေႃၼၢင်းယိင်း ၸိူဝ်းၽုၵ်ႇယႃႈလမ်ၼၼ့်ယဝ့်။ မၼ်းထတ်း သၢင်ႈဝႆ့ လွင်ႈၵွင့်ၵၢႆႇ ၵၢၼ်ၽုၵ်ႇယႃႈလမ် ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ လႄႈလွၵ်းၵၢတ်ႇယႃႈ ၵူႈမိူင်းမိူင်း ဢိၵ်ႇပႃး လွင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်း လႄႈ ၵၢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ATS တိူဝ်းၼမ်မႃး ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈယဝ့်။ လိုၼ်းသုတ်းၵေႃႈ ၶေႃႈသပ်း ၸႅင်ႈၼႆ့ ပၼ်ၶေႃႈၼႄ့ၼမ်း ပေႃႇလသီႇ တင်းၼမ်ယူႇယဝ့်။
|
|
|
|
|
|
|
|
