“အၾကပ္အတည္းကို အလကားမျဖစ္ေစနဲ႔”
ကိုဗစ္-၁၉ ကပ္ေဘးႏွင့္ စားနပ္ရိကၡာအုပ္စိုးစီမံေရး အခြင့္အလမ္း
|
|
|
|
| |
ကပ္ေဘးအၿပီး ကမၻာႀကီးတြင္ မည္ကဲ့သို႔ေသာအနာဂတ္မ်ိဳးကို ေမၽွာ္လင့္နိုင္မည္နည္းဟု က်ယ္က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္ ေဆြးေႏြးၾကျခင္းမ်ားေပၚလာေအာင္ ကိုဗစ္၁၉က ႏွိုးဆြေပးပါသည္။ စီးပြားေရးနယ္ပယ္တြင္ စိုးမိုးေနေသာ အျငင္းအခုံတစ္ခုမွာ ကမၻာ့စားနပ္ရိကၡာစနစ္ႏွင့္သက္ဆိုင္သည္။ ကပ္ေဘးေၾကာင့္ ေကာ္ပိုရိတ္တို႔ လႊမ္းမိုးထားေသာ ကမၻာ့စားနပ္ရိကၡာစနစ္ႀကီးမ်ား၏ ထိလြယ္ရွလြယ္ရွိပုံမ်ား ထင္ရွားလာၿပီး စားနပ္ရိကၡာႏွင့္စိုက္ပ်ိဳးေရးအဖြဲ႕ႀကီး FAOႏွင့္ မဟာမိတ္ေအဂ်င္စီမ်ားက ျမင္ေနၾကသကဲ့သို႔ ထိုေကာ္ပိုရိတ္ႀကီးစိုးေသာစနစ္မွာ အေျဖမဟုတ္ေၾကာင္း ယခုစာတမ္း တြင္ေထာက္ျပထားပါသည္။
 Photo credit: Doi Ra (TNI)
ငတ္မြတ္မႈမ်ားႏွင့္ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈမ်ား က်ယ္ျပန႔္စြာ မျဖစ္ေပၚေစေရး အလို႔ငွာ ေလာေလာဆယ္တြင္ ကမၻာ့စားနပ္ရိကၡာ ကုန္သြယ္ေရး လမ္းေၾကာင္းမ်ားအား ပိတ္ဆို႔ေႏွာင့္ယွက္မႈမ်ားမျဖစ္ေအာင္ တားဆီးေရးမွာ အေရးႀကီးေသာ္လည္း ေရရွည္အတြက္ကိုမူ ျပင္ပစားနပ္ရိကၡာမမွီခိုရေစေရး၊ စားနပ္ရိကၡာ အုပ္စိုးစီမံေရးတို႔ဆီသို႔ ေရာက္ရွိနိုင္ေအာင္ ကမၻာ့စားနပ္ရိကၡာ ထုတ္လုပ္မႈစနစ္ႀကီးကို မဟာဗ်ဴဟာက်က်ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ လိုအပ္ေနၿပီျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲၾကရာတြင္ ကမၻာ့အရင္းရွင္ စီးပြားေရးက ေမြးထုတ္လိုက္သည့္ လူတန္းစား မညီမၽွမႈ၊ ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားမႈ၊ ေဂဟစနစ္မတည္ၿငိမ္ယိုယြင္းမႈ၊ ဖြံ့ၿဖိဳးေရးအဟကြာျခားမႈမ်ားကို ေျဖရွင္းရန္ ဉီးတည္သည့္ တိုးတက္သည့္ အေတြးအျမင္သစ္မ်ားကို အေျခခံေဆာင္ရြက္သင့္ေၾကာင္း တိုက္တြန္းလိုက္ရပါသည္။
|
|
|
|
|
|
|
|
ပို၍ ေကာင္းမြန္နိုင္သည့္ Covid-19 အေရးေပၚစီးပြားေရးကုစားမႈအစီအစဥ္ အတြက္ စဥ္းစားခ်က္မ်ား
|
|
|
|
| |
ဧၿပီလေနာက္ဆုံးတပတ္တြင္ အစိုးရမွထုတ္ျပန္လိုက္ေသာ Covid-19 စီးပြားေရးကုစားမႈအစီအစဥ္ (CERP) သည္ ကိုရိုနာဗိုင္းရပ္စ္အမ်ိဳးအစားအသစ္ေၾကာင့္ ႏွစ္ႏွာမႈမ်ားၾကဳံေတြ႕ရကာ တစ္နိုင္ငံလုံးအတိုင္းအတာျဖင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ျပန႔္ပြားမႈကို တားဆီးရန္ lockdown ေဆာင္ရြက္ရေသာေၾကာင့္ စီးပြားေရး ထိခိုက္မႈအက်ိဳးဆက္ ခံစားေနရမႈမ်ားအတြက္ ပံ့ပိုးမႈျပဳနိုင္ရန္ ႀကိဳဆိုရမည့္ေဆာင္ရြက္ခ်က္အသစ္ျဖစ္ပါသည္။
 Photo credit: Doi Ra (TNI)
စာမ်က္ႏွာ ၁၅ရြက္ေပၚတြင္ လုပ္ေဆာင္မည့္ အခ်က္ေပါင္း ၅၀ေက်ာ္ေဖာ္ျပထားပါသည္။ သို႔ေသာ္ အစီအစဥ္တစ္ခုလုံးကို ျခဳံငုံၾကည့္ပါက ဆႏၵရွိေသာ ေဈးဝယ္စာရင္းကဲ့သို႔ျဖစ္ေနပါသည္။ လုပ္ေဆာင္မႈႏွစ္ခုအတြက္သာ တိက်စြာအသုံးျပဳမည့္ ပမာဏေဖာ္ျပထားသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာက႑ ေအာက္ရွိ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ေခ်းေငြေထာက္ပံ့မႈ က်ပ္ေငြ ၅၀၀ ဘီလီယံ (USေဒၚလာ သန္း ၃၆၀) ႏွင့္ ကုန္သြယ္မႈျမႇင့္တင္ရန္အတြက္ က်ပ္ေငြ ၁၀၀ ဘီလီယံ (USေဒၚလာ ၇၂ သန္း) အသုံးျပဳမည္ဟု ေဖာ္ျပပါသည္။ ကိုရိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္မႈထိန္းခ်ဳပ္နိုင္ရန္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ အေရးႀကီးေသာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား ပါဝင္ေနျခင္း မရွိေသးသည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။
|
|
|
|
|
|
|
|
COVID-19 ကပ္ေဘးကာလအတြင္း ျမန္မာနိုင္ငံအစိုးရ အပါအဝင္ သက္ဆိုင္သူမ်ားအားလုံးက အေရးေပၚ အလ်င္အျမန္ အေလးထား ေဆာင္ရြက္ေပးရန္အတြက္ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား/ ကြန္ရက္မ်ား၏ တိုက္တြန္းႏွိုးေဆာ္ခ်က္
|
|
|
|
| |
ကမၻာႏွင့္အဝွမ္း လက္ရွိ ျဖစ္ေပၚေနေသာ COVID-19 ကပ္ေဘးကာလတြင္ ျမန္မာနိုင္ငံသည္လည္း က်န္းမာေရး၊ နိုင္ငံေရးႏွင့္ လူမႈစီးပြားေရး အဘက္ဘက္မွ ထိခိုက္ခံစားေနရပါသည္။ COVID-19 ကပ္ေဘး ထိခိုက္ ခံစားေနရမႈသည္ ေရရွည္ဆက္သြားမည့္ အေျခအေနျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ျမင္သိရွိ ေနရပါသည္။ ယင္းအေျခအေနတြင္ ျမန္မာ့ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ကြန္ရက္မ်ား အခ်ိဳ႕တို႔ သည္ ၂၉ - ၄ -၂၀၂၀ ရက္ေန႔ႏွင့္ ၁၉ - ၅ -၂၀၂၀ ရက္ေန႔တို႔တြင္ online ျဖင့္ ေတြ႕ဆုံကာ COVID-19 ကပ္ေဘးႏွင့္ ပတ္သက္၍ မဟာဗ်ဴဟာက်စြာ ခ်ိတ္ဆက္ တုံ႔ျပန္ ေဆာင္ရြက္သြားနိုင္ေရး ေဆြးေႏြး ညႇိႏွိုင္းခဲ့ၾကပါသည္။ ယင္းေတြ႕ဆုံ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားမွေန၍ COVID-19 ကပ္ေဘးကာလတစ္ေလၽွာက္ လုံးအတြက္ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ မဟာဗ်ဴဟာက်စြာ ခ်ိတ္ဆက္တုံ႔ျပန္ ေဆာင္ရြက္သြား မည့္ ရပ္တည္ခ်က္ (manifesto) ထုတ္ျပန္သြားရန္ ရွိပါသည္။ ထိုရပ္တည္ခ်က္အား ထုတ္ျပန္ရန္ အခ်ိန္အတိုင္းအတာ တစ္ခုထိ ယူကာ ျပင္ဆင္ေနစဥ္ ျဖစ္ေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕ေသာ ကိစၥရပ္မ်ားသည္ ခ်က္ခ်င္း အေရးေပၚ တုံ႔ျပန္ေဆာင္ရြက္ရန္ လိုေနေသာကိစၥရပ္မ်ား ျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။
သို႔ျဖစ္ပါ၍ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ပါဝင္လက္မွတ္ေရးထိုး ေထာက္ခံမႈျပဳေသာ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕ အစည္း/ ကြန္ရက္မ်ားအေနျဖင့္ ေအာက္ပါ အေရးေပၚ ေဆာင္ရြက္ရန္ တိုက္တြန္းႏွိုးေဆာ္ခ်က္မ်ား ကို ျမန္မာနိုင္ငံအစိုးရအပါအဝင္ သက္ဆိုင္သူမ်ားအားလုံးက အလ်င္အျမန္ အေလးထား တုံ႔ျပန္ ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ တိုက္တြန္း ေတာင္းဆိုပါသည္။
အေရးေပၚေဆာင္ရြက္ရန္ တိုက္တြန္းႏွိုးေဆာ္ခ်က္မ်ား
၁။ တိုက္ပြဲမ်ားကို ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ေနရာအားလုံးတြင္ ႁခြင္းခ်က္မရွိ ရပ္တန႔္ရန္။
၂။ စစ္ေဘးသင့္ျပည္သူလူထုႏွင့္ စစ္ေဘးေရွာင္ျပည္သူမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းႏွင့္ ခ်င္းျပည္နယ္ ေတာင္ပိုင္းေဒသမ်ားတြင္ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈ အကူအညီေပးေရး လုပ္ငန္းႏွင့္ COVID-19 ႏွင့္ပတ္သက္ ဆက္ႏႊယ္ေသာ တုံ႔ျပန္ ေဆာင္ရြက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို အစိုးရအေနျဖင့္ အျမန္ဆုံး အေရးေပၚ ကူညီေထာက္ပံ့ေပးရန္။ အေရးေပၚ အကူအညီေထာက္ပံ့ေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို လက္ေတြ႕ ေဆာင္ ရြက္လ်က္ရွိေသာ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား သြားေရာက္ ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးနိုင္ေရးအတြက္ ပိတ္ပင္ ထားရွိမႈမ်ားကို ႁခြင္းခ်က္မရွိ ဖယ္ရွားေပးရန္။
၃။ စစ္ေရးပဋိပကၡျဖစ္ပြားရာ ေဒသမ်ားရွိ အရပ္သားမ်ား အကာအကြယ္ေပးေရးႏွင့္ နိုင္ငံတကာလူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈ ဥပေဒႏွင့္ နိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး ဥပေဒမ်ားကို ျမန္မာနိုင္ငံ အစိုးရ၊ ျမန္မာ့တပ္ မေတာ္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕မ်ားက ေလးစားလိုက္နာရန္။
၄။ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္ထားေသာ အထားမခံသည့္ ထုတ္ကုန္မ်ားအား နိုင္ငံေတာ္မွ ဝယ္ယူၿပီး လိုအပ္သည့္ ျပည္သူမ်ားဆီသို႔ အျမန္ဆုံးျဖန႔္ခ်ိေပးရန္။
၅။ စစ္ေဘး စစ္ဒဏ္ခံေနရေသာ ေဒသမ်ားရွိ ေတာင္သူမ်ား၏ နိုင္ငံေတာ္ထံမွ ရယူထားေသာ စိုက္စရိတ္ ေခ်းေငြမ်ားကို ႁခြင္းခ်က္မရွိ ေလၽွာ္ေပးရန္။ အျခားေဒသမ်ားရွိ ေတာင္သူမ်ားမွ ျပန္လည္ ေပးဆပ္ရန္ က်န္ ရွိေနေသာ စိုက္စရိတ္ေခ်းေငြမ်ားကို ဆိုင္းငံ့ေပးရန္။
၆။ ကိုဗစ္ကာလအတြင္း ျပည္သူလူထု၏ စုေဝးတိုင္ပင္ခြင့္ကို တားဆီး ပိတ္ပင္ထားသည့္ အေျခအေနတြင္ ေျမလြတ္ ေျမလပ္ ေျမရိုင္းဥပေဒအရ ေျမယာမွတ္ပုံတင္ျခင္း ေျမသိမ္းျခင္းအပါအဝင္ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ေရေၿမ ႏွင့္ ေဂဟစနစ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကိုအသုံးခ်၍ စီးပြားေရးရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံမႈျပဳရန္အတြက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ ရန္ ျပင္ဆင္ေနသည္မ်ား/ မလိုအပ္ေသးေသာ လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကိုင္ရန္ ျပင္ဆင္ေနသည္မ်ား ႏွင့္ ေဆာင္ရြက္ဆဲ ကိစၥရပ္မ်ား ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ေနျခင္းမ်ား အားလုံးကို ႁခြင္းခ်က္မရွိ ရပ္တန႔္ထားရန္။
၇။ ကိုဗစ္ကာလအတြင္း ျပည္သူလူထုမွ စုေဝးတိုင္ပင္ တုံ႔ျပန္နိုင္မည့္ အေျခအေနမရွိသည့္အတြက္ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈမ်ားႏွင့္ ေဒသခံျပည္သူမ်ားကို ထိခိုက္နစ္နာေစေသာ သတၱဳတူးေဖာ္မႈမ်ား၊ တူးေဖာ္ရန္ ခြင့္ျပဳခ်ထားေပးမႈမ်ား၊ စမ္းသပ္ တူးေဖာ္ျခင္းမ်ား၊ ေရကာတာ တည္ေဆာက္မည့္ စီမံကိန္းမ်ား၊ ေရအား လၽွပ္စစ္ထုတ္ယူမည့္ စီမံကိန္းမ်ား၊ စြမ္းအင္ဆိုင္ရာ စီမံကိန္းမ်ားအားလုံးကို ေခတၱရပ္ဆိုင္းထားရန္။
၈။ ရခိုင္ျပည္နယ္ႏွင့္ ခ်င္းျပည္နယ္အတြင္း တိုက္ပြဲမ်ားႏွင့္ လုံျခဳံေရးအေၾကာင္းျပကာ ျပည္သူမ်ား၏ လြတ္ လပ္စြာ သတင္းရယူခြင့္မ်ားကို အဟန႔္အတားျဖစ္ေစေသာ အင္တာနက္လိုင္းမ်ား ျဖတ္ေတာက္ျခင္း၊ တိုင္း ရင္းသား သတင္းဝက္ဆိုက္ဒ္မ်ား ပိတ္ပင္ထားျခင္းမ်ားကို အျမန္ဆုံး ျပန္လည္ ဖြင့္လွစ္ေပးရန္ႏွင့္ သတင္း မီဒီယာမ်ားအား လြတ္လပ္စြာ သတင္းရယူခြင့္ကို အျမန္ဆုံး ျပန္လည္ စီမံေပးရန္။ သတင္းသမားမ်ားအား ရာဇဝတ္မႈ ဥပေဒမ်ား အပါအဝင္ မတရားေသာ ဥပေဒမ်ားျဖင့္ အေရးယူျခင္းမ်ား လုံးဝ မျပဳလုပ္ရန္။
၉။ အမွန္တကယ္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးၿပီး အကူအညီ မျဖစ္မေန လိုအပ္ေသာ ျပည္သူမ်ားအား ႁခြင္းခ်က္မဲ့ အစား အစာႏွင့္ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈ၊ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ေသာ အသုံးအေဆာင္ ပစၥည္းမ်ား ေထာက္ပံ့မႈကို တစ္လ အတြင္း ထပ္မံ ေထာက္ပံ့ေပးရန္။ အဆိုပါ ေထာက္ပံ့မႈမ်ား ျပဳလုပ္နိုင္ရန္အတြက္ လိုအပ္ခ်က္ ဆန္းစစ္ ေလ့လာမႈ (Rapid Need Assessment) ကို အျမန္ဆုံး ျပဳလုပ္ရန္။ ထိုဆန္းစစ္ေလ့လာမႈ ျပဳလုပ္ရန္အတြက္ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အစိုးရဌာနမ်ားမွ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္။
၁၀။ အေျခခံ ပညာေက်ာင္းမ်ား ဇူလိုင္လတြင္ ျပန္လည္ ဖြင့္လွစ္မည့္ အစီအစဥ္ကိုလည္း ကိုဗစ္ေရာဂါ အႏၲရာယ္ ကာကြယ္ တားဆီးနိုင္မႈ အေျခအေနႏွင့္ ခ်ိန္ဆကာ ေက်ာင္းသား၊ ဆရာ၊ မိဘ ျပည္သူမ်ား၏ သေဘာထားမ်ားကို အေျခခံ၍ ဆုံးျဖတ္ ေဆာင္ရြက္ရန္။
၁၁။ ျပန္လာေသာ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားမ်ား၊ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္သြားေသာ အလုပ္သမားမ်ား၏ စာရင္း ဇယားမ်ားကို ေကာက္ယူရန္ႏွင့္ လိုအပ္ေသာ ေထာက္ပံ့မႈမ်ားကို ေပးအပ္သြားရန္။
၁၂။ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းမ်ားအတြက္ လိုအပ္ေသာ ေရာဂါကာကြယ္မႈ ဆိုင္ရာ ပစၥည္းမ်ား အခ်ိန္မီ ပံ့ပိုး ေပးျခင္းႏွင့္ အလုပ္ဒဏ္ပိေနျခင္းမွ ေလ်ာ့ပါးသက္သာရန္ စီစဥ္ေပးျခင္းတို႔ကို အျမန္ဆုံး လုပ္ေဆာင္ေပး ရန္။
၁၃။ ကိုဗစ္ဆိုင္ရာ တုံ႔ျပန္ေဆာင္ရြက္မႈမူဝါဒႏွင့္ အစီအစဥ္မ်ား ခ်မွတ္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ လူ႔အခြင့္အေရး ဒီမိုကေရစီအေရး လူမႈတရားမၽွတမႈတို႔ကို အေျခခံ၍ ခ်မွတ္ လုပ္ေဆာင္ရန္။ အဆိုပါ အစီအစဥ္မ်ားႏွင့္ မူဝါဒမ်ားခ်မွတ္ရာတြင္ မသန္စြမ္းႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ ထည့္သြင္းေဆာင္ရြက္ကာ ယင္းတို႔ကိုယ္တိုင္ ပါဝင္ေစရန္။
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| | | |
