"လူ႔ပိုင္ခြင့္၊ လူ႔သိကၡာ၊ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ တရားမၽွတမႈ တန္ဖိုးမ်ားကို အေလးမထားပါက ကၽြန္ုပ္တို႔ကို ပိုမို၍ အထိနာေစေတာ့မည္။”
ျမန္မာနိုင္ငံ အရပ္ဘက္ျ ပည္သူ႔ အဖြဲ႕ အစည္းမ်ား၏ သေဘာထားထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ား
|
|
|
|
| |
လက္ရွိ COVID-19 ကပ္ေရာဂါမွ နိုင္ငံႏွင့္ ေဒသနယ္နမိတ္မ်ားသည္ ကာကြယ္ေပးနိုင္မႈ အလြန္ နည္းပါးသည္ကို ေတြ႕ရွိရပါလိမ့္မည္။ ၎မွာ ျမန္မာနိုင္ငံအစိုးရမွ တ႐ုတ္နိုင္ငံတြင္ ကပ္ေရာဂါ စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာေနရာျဖစ္သည့္ ဝူဟန္ၿမိဳ႕ႏွင့္ မိုင္ေပါင္း ၂၃၉၀ ကီလိုမီတာေဝးသည္ကို အကာ အကြယ္တစ္ခုအေနႏွင့္ယူဆဟန္ရွိခဲ့သည္ႏွင့္ ဆန႔္က်င္ဘက္ျဖစ္ေနပါသည္။
 Photo credit: LoggaWiggler at Pixabay
ျမန္မာအာဏာပိုင္မ်ားအေနျဖင့္ အိမ္နီးျခင္းတ႐ုတ္နိုင္ငံတြင္ ကပ္ေရာဂါစတင္ျပန႔္ပြားေနစဥ္ကပင္ အံ့ဩမင္သက္စြာျဖင့္ ဆိုးရြားလွသည့္ အက်ိဳးဆက္ကို ၾကည့္ေနခဲ့ၿပီး ျပင္ဆင္မႈ ျပဳလုပ္ရန္ သတိ မမူမိခဲ့ပါ။ လြန္ခဲ့ေသာ သုံးလခန႔္အတြင္းတြင္ ၎၏ နယ္နမိတ္အတြင္း COVID-19 ကူးစက္သူ မရွိဟူ၍သာ ေၾကျငာခဲ့သည္။ ႏွစ္ကာလမ်ားစြာ ေထာက္ပံ့မႈနည္းပါးျခင္း၊ လ်စ္လ်ဴရႈခံထားရျခင္း ႏွင့္ ျပည္တြင္းစစ္ဆိုးမ်ားေၾကာင့္ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးစနစ္ သည္ နိုင္ငံတကာႏွင့္ ယွဥ္လ်င္ အႏွိမ့္ဆုံးအဆင့္ သတ္မွတ္ခံထားရပါသည္။ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ အလြန္ႀကီးမားကာ အထူးတုံ႔ျပန္ေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္ေသာ လက္ရွိအၾကပ္အတည္းသည္ ျမန္မာနိုင္ငံအေနျဖင့္ ၾကဳံေတြ႕ရေသာ အႀကီးမားဆုံးေသာ စိန္ေခၚမႈျဖစ္နိုင္ပါသည္။ လြဲမွားစြာေဆာင္ရြက္မိပါက လူအသက္ေပါင္းမ်ားစြာႏွင့္ လူမႈအဝန္းအဝိုင္း အမွီသဟဲတည္ေဆာက္ပုံအပါအဝင္ ပို၍ ႀကီးမားေသာ စီးပြားေရးႏွင့္ နိုင္ငံေရးအက်ိဳးဆက္မ်ားျဖစ္ေပၚကာ ေပးဆပ္မႈ အလြန္ႀကီးမား ပါလိမ့္မည္။
အစိုးရအေနျဖင့္ ကပ္ေရာဂါအေျခအေနကို တုံ႔ျပန္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ အလြန္ထိခိုက္လြယ္ေသာ အေျခအေနမ်ားေအာက္တြင္ ေနထိုင္ေနရေသာ ရာေထာင္ခ်ီေသာလူမ်ားကို ထပ္မံ၍ ဖယ္ထုတ္ျခင္း မျပဳမိရန္အထူးဂ႐ုျပဳရပါလိမ့္မည္။ ၎တို႔မွာ ျပည္တြင္းေနရပ္စြန႔္ခြာသူမ်ား၊ နိုင္ငံမဲ့သူမ်ား၊ ေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သားမ်ား၊ ကပ္ေရာဂါေၾကာင့္ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္ရသူမ်ား၊ ယုံၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းခ်ခံေနရသူမ်ား၊ မသန္စြမ္းမ်ား၊ သက္ႀကီးရြယ္အို စသည္တို႔ အပါအဝင္ျဖစ္သည္။ ယခုအခ်ိန္အထိ ျမင္ေတြ႕ရသည္မွာ အားရစရာေကာင္းမေနပါ။
နိုင္ငံေတာ္အေနျဖင့္ကပ္ေရာဂါအားရင္ဆိုင္ရန္ ျပင္ဆင္မႈမ်ားအတြက္သာ အာ႐ုံစိုက္ကာ ႀကိဳးပမ္း အားထုတ္ရမည့္အစား တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားတြင္ စစ္ေဘာင္ခ်ဲ႕ျခင္း ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚ ေနပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ရခိုင္ႏွင့္ ခ်င္းျပည္နယ္မ်ားတြင္ အစိုးရစစ္တပ္ႏွင့္ ရကၡိဳင့္တပ္မေတာ္ ႏွစ္ဘက္အျပင္းအထန္တိုက္ပြဲ ျဖစ္ေနကာ လူေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနရပ္စြန႔္ခြာထြက္ေျပးခဲ့ရသည္။ ကေလးငယ္မ်ားႏွင့္ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားအပါအဝင္ လူအေျမာက္အျမားသည္လည္း စစ္ပြဲေၾကာင့္ အသက္ဆုံးရႈံးခဲ့ရသည္။ ေနရပ္စြန႔္ခြာထြက္ေျပးလာရေသာသူမ်ားသည္ အနီးအနားၿမိဳ႕မ်ားတြင္ ယာယီတဲမ်ားထိုးကာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကူးစက္ျခင္းမွ ကာကြယ္နိုင္ျခင္းမရွိသည့္ အေျခအေနမ်ား ေအာက္တြင္ ေနထိုင္ေနရပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ နဂိုကပင္ရွိေနေသာအၾကပ္အတည္းမ်ားအေပၚတြင္ ထပ္ဆင့္ အၾကပ္အတည္း အသစ္ၾကဳံေနရေသာအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံရွိအရပ္ဘက္ျပည္သူ႔အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ အတူတကြ စုစည္းကာ ေရွ႕ကာလအတြက္ ရည္ရြယ္ကာ သေဘာထားရပ္တည္ခ်က္ ႏွစ္ေစာင္ ထုတ္ျပန္ ခဲ့ပါသည္။ ပထမ ထုတ္ျပန္ခ်က္အား ၂၈ မတ္လ ၂၀၂၀တြင္ ထုတ္ျပန္ကာ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္းေပါင္း ၂၅၁ဖြဲ႕မွ ပါဝင္၍ ျမန္မာနိုင္ငံအစိုးရအေနျဖင့္ အေရးေပၚအေျခအေန တုံ႔ျပန္ရာတြင္ လူ႔ပိုင္ခြင့္၊ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာ၊ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ တရားမၽွတမႈ စသည့္ တန္ဖိုးထားမႈမ်ား အေပၚအေျခခံရန္ ေတာင္းဆိုထားပါသည္။ ဒုတိယထုတ္ျပန္ခ်က္အား ၃၀ မတ္လ ၂၀၂၀တြင္ ထုတ္ျပန္ကာ အာဆီယံနိုင္ငံမ်ားမွ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္းေပါင္း ၄၂၃ ဖြဲ႕ ပါဝင္ကာ ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္မွ စစ္ပြဲမ်ားအားလုံး အပစ္အခတ္ရပ္စဲၾကပါရန္ တိုက္တြန္းခ်က္ အေပၚလိုက္နာေဆာင္ရြက္ၾကပါရန္ႏွင့္ ထိုကဲ့သို႔ ေဆာင္ရြက္ျခင္းသည္ “ပညာသတိရွိေသာ ေျခလွမ္းျဖစ္႐ုံသာမက က်င့္ဝတ္သီလအရ လိုအပ္”ၿပီး ကပ္ေရာဂါအၾကပ္အတည္းကို တုံ႔ျပန္ရာတြင္ လူသားလုံျခဳံေရး ႏွင့္ လူမႈေရးတရား မၽွတမႈကို အဓိကထားရမည္ဟု ေတာင္းဆိုထား ပါသည္။
TNI အေနျဖင့္ ယခုအၾကပ္အတည္းကာလတြင္ စစ္မွန္ေသာ လူမႈေရးတရားမၽွတမႈအတြက္ တြန္းတိုက္လႈံ႔ေဆာ္ေနေသာ ျမန္မာနိုင္ငံရွိအရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အတူရပ္တည္ေနပါသည္။ လူမႈေရးတရားမၽွတမႈသည္သာလ်င္ ေနာက္ထပ္ေဘးအႏၲရာယ္ဆိုးမ်ား ႏွင့္ ကပ္ေရာဂါမ်ား ထပ္ခါတလဲျဖစ္ပြားျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္ ေရရွည္အတြက္ ထိေရာက္ေသာ ကာကြယ္ေဆး ျဖစ္နိုင္သည္ဟု ယုံၾကည္ပါသည္။ ထိုမွသာ COVID-19 အလြန္ကာလတြင္ ျမန္မာနိုင္ငံအေနျဖင့္ ပို၍ ေကာင္းမြန္ေသာ လမ္းေၾကာင္းေဖာ္ေဆာင္ကာ ေလၽွာက္လွမ္းနိုင္မည္ျဖစ္သည္။
|
|
|
|
|
|
|
|
ပူးတြဲေမတၱာရပ္ခံေတာင္းဆိုခ်က္: ျပည္သူလူထု၏ က်န္းမာေရးႏွင့္ေဘးကင္းလံုျခံဳေရးအတြက္ COVID-19 ကူးစက္ေရာဂါမွ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း
ျမန္မာႏိုင္ငံ အက်ဥ္းေထာင္ႏွင့္ အခ်ဳပ္ခန္းမ်ားအတြင္း ကပ္ေရာဂါျပန္႔ပြားမွဳ ၾကိဳတင္တားဆီးေရးစီမံေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို အရွိန္ျမွင့္ေဖာ္ေဆာင္ရန္ အေရးတၾကီး လိုအပ္လာျခင္း။
|
|
|
|
| |
ကမာၻအႏွံ႔တြင္ COVID-19 ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ေသဆံုးသူဦးေရ ၇၀,၀၀၀ ေက်ာ္ရွိလာခဲ့ၿပီျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျမန္မာအာဏာပိုင္မ်ားအေနျဖင့္လည္း အဆိုးဆံုးအေျခအေနႏွင့္ ၾကံဳေတြ႕လာပါက ရင္ဆိုင္ႏိုင္ေရးအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္သည္။ ၂၀၂၀ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၆ ရက္ ေန႔အထိ ေရာဂါပိုးစမ္းသပ္ေတြ႔ရွိသူ (၂၁) ေယာက္သာရွိသျဖင့္ ျပည္တြင္း၌ အတည္ျပဳေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရသူဦးေရ နည္းပါးေနဆဲျဖစ္ေသာ္လည္း အျခားအေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ၾကသည့္ ထိုင္း၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ မေလးရွားႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတို႔တြင္ ကူးစက္ခံရသူမ်ားမွာ ေထာင္ဂဏန္းအထိ ရွိလာျပီျဖစ္သည္။
 Photo credit: Tom Kramer (TNI)
ထိန္းသိမ္းခ်ဳပ္ေႏွာင္ခံရသည့္ အေျခအေနမ်ိဳးတြင္ ကူးစက္ေရာဂါမ်ား ျဖစ္နိုင္ေျခရွိေသာ အႏၱရာယ္မွာ အလြန္ပင္ၾကီးမားသည္။ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ (WHO)က အက်ဥ္းသားမ်ားသည္ သာမန္ျပည္သူမ်ားႏွင့္ ႏွိဳင္းစာလွ်င္ တီဘီေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံရႏိုင္ေျခ အဆတစ္ရာ ပိုမိုျမင့္မားသည့္အျပင္ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈ၊ အိပ္ခ်္အိုင္ဗီ (HIV) ႏွင့္ အသည္းေရာင္အသားဝါေရာဂါမ်ား၏ ဒဏ္ကိုပါ အခ်ိဳးမမွ်မတ ခံစားေနၾကရသည္ဟု သံုးသပ္ထားသည္။ လတ္တေလာ အလ်င္အျမန္ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနသည့္ COVID-19 ေၾကာင့္ အက်ဥ္းေထာင္ႏွင့္ အခ်ဳပ္စခန္းမ်ားတြင္ ရုတ္တရက္ ကပ္ေရာဂါပိုးျပန္႔ပြားလာႏိုင္ေျခရွိျပီး စိုးရိမ္ဖြယ္ က်န္းမာေရးအႏၱရာယ္မ်ား ေပၚေပါက္လာႏိုင္ေၾကာင္းကိုလည္း WHO မွ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံအသီးသီးရိွ အစိုးရမ်ားအား သတိေပးခဲ့သည္။ ထိုအႀကံျပဳခ်က္မ်ားသည္ ျမန္မာႏို္င္ငံအတြက္လည္း အထူးတလည္ သက္ဆိုင္မႈရွိသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားသည္ ၄င္းတို႔၏ အျမင့္ဆံုးဝင္ဆန္႔ႏိုင္အားထက္ ပ်မ္းမွ်ျခင္းအားျဖင့္ ၁၄၀ ရာခိုင္ႏွဳန္း ေက်ာ္ လက္ခံထားရသည့္အတြက္ ေထာင္တြင္း လူဦးေရ သိပ္သည္းျပည့္လ်ွံမွဳကို ဆိုးရြားစြာၾကံဳေတြ႕ေနရျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏို္င္ငံ၏ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားအတြင္း COVID-19 ကပ္ေရာဂါကူးစက္ျပန္႔ပြားလာႏိုင္သည့္ အလားအလာသည္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ အက်ဥ္းသားမ်ား၊ အက်ဥ္းေထာင္ဝန္ထမ္းမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ရာမိသားစုေပါင္းမ်ားစြာကို တိုက္ရိုက္ျခိမ္းေျခာက္မွဳမ်ား ရွိလာႏိုင္သည္။ ထို႔အျပင္ အနီးပတ္ဝန္းက်င္ရပ္ရြာမ်ားသို႔ပါ လွ်ံထြက္ကူးစက္မႈမ်ား ျဖစ္ ေပၚလာႏိုင္သည္။ အက်ဥ္းသားမ်ားအၾကား ေရာဂါကူးစက္ခံရႏိုင္ေျခ ျမင့္မားလာသည္ႏွင့္အမွ် အက်ဥ္းေထာင္မ်ားအတြင္း တင္းမာမႈမ်ား၊ မၿငိမ္မသက္ျဖစ္မႈႏွင့္ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ က်ိဳးေပါက္မႈမ်ားဆီသို႔ အလ်င္အျမန္ ဦးတည္သြားႏိုင္သည္။
ယခုလအေစာပိုင္း၌ အီတလီ၊ ကိုလံဘီယာႏွင့္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားအတြင္း COVID-19 ကူးစက္ခံရ မည္ကို စိုးရိမ္ေၾကာက္လန္႔မႈ ႀကီးထြားလာျခင္းေၾကာင့္ ေထာင္တြင္းဆူပူအံုၾကြမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ၿပီးေနာက္ ဒါဇင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ေသဆံုးမႈမ်ား၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရမႈမ်ားႏွင့္ ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္မႈမ်ား ေပၚေပါက္လာခဲ့ သည္။ အက်ဥ္းေထာင္လူဦးေရျပည့္က်ပ္ေပါက္ကြဲမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္ႏွင့္ အခ်ဳပ္စခန္းမ်ားအတြင္း COVID-19 ကပ္ေရာဂါကူးစက္ျပန္႔ပြားမႈကို ကာကြယ္တားဆီးရန္ ရည္ရြယ္ေသာ မႀကံဳစဖူးထူးကဲသည့္ အေရြ႕တစ္ခုအျဖစ္ ၾသစေၾတးလ်၊ အေမရိကန္၊ ျပင္သစ္၊ ၿဗိတိန္၊ အိုင္ယာလန္၊ အီရန္၊ ဘာရိန္း၊ အာဖဂန္နစၥတန္၊ အိႏိၵယႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွား ႏိုင္ငံမ်ားက ျပည္သူလူထု လံုျခံဳေရးအတြက္ အႏၱရာယ္အနည္းဆံုးျဖစ္ေစရန္ ရည္ရြယ္၍ အက်ဥ္းသားဦးေရ အေျမာက္အမ်ားကို ျပစ္ဒဏ္မေစ့မီ ႀကိဳတင္လႊတ္ေပးသြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့ၾကသည္။
ျ
ျမန္မာႏိုင္ငံ အက်ဥ္းဦးစီးအာဏာပိုင္မ်ားသည္လည္း ေထာင္ဝင္စာလာေတြ႔သူမ်ားအတြက္ လက္ေဆးဆပ္ျပာ ႏွင့္ ေဘစင္မ်ားထားရွိေပးျခင္းစသည့္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို စတင္ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္။ ထို႔အျပင္ ေရာဂါကူးစက္ျပန္႔ပြားမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးကိရိယာမ်ားကိုလည္း ဝယ္ယူေနျပီျဖစ္သည္။ ဤကဲ့သို႔ေသာ အျပဳသေဘာေဆာင္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္တစ္ျပိဳင္နက္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရ၊ သက္ဆိုင္ရာ၀န္ၾကီးဌာနမ်ား၊ တာ၀န္ရွိအာဏာပိုင္မ်ားအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံတြင္းရွိ အခ်ဳပ္ေထာင္မ်ား၌ COVID-19 ကပ္ေရာဂါ ကူးစက္ျပန္႔ပြားမႈကို ကာကြယ္တားဆီးရန္ႏွင့္ ေလွ်ာ့့ခ်နိုင္ရန္ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔ျပည့္စံုသည့္ အစီအစဥ္တစ္ရပ္ ေရးဆြဲေဖာ္ေဆာင္သြားရန္ အေရးတႀကီးလိုအပ္လာၿပီျဖစ္သည္။ ဤေနရာ၌ အက်ဥ္း ေထာင္မ်ားသာမက ရဲဘက္စခန္းမ်ား၊ ရဲအခ်ဳပ္မ်ား၊ လူငယ္ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းေရးစခန္းမ်ား၊ မူးယစ္ေဆးစြဲကုသေရးႏွင့္ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးစခန္းမ်ားအပါအဝင္ ပဋိပကၡဒဏ္သင့္ နယ္ေျမ ေဒသမ်ားရွိ အလားတူစခန္းမ်ားပါ အက်ံဳး၀င္ေၾကာင္းကိုလည္း ရည္ညႊန္းအပ္ပါသည္။
ယခုလအေစာပိုင္း၌ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရးအသင္း(AAPP)က COVID-19 ကာကြယ္တားဆီးေရး လုပ္ငန္းတစ္ရပ္အျဖစ္ သတ္မွတ္စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီမႈရွိသည့္ အက်ဥ္းသားမ်ားကို တစ္ႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင္ျ့ပဳရန္ ေမတၱာရပ္ခံေတာင္းဆိုခဲ့ပါသည္။ ယခုပူးတြဲေမတၱာရပ္ခံခ်က္၌ လက္မွတ္ေရးထိုးၾကေသာအဖြဲ႔မ်ားအေနျဖင့္ AAPP၏ ေတာင္းဆိုခ်က္ကို သေဘာတူေထာက္ခံပါသည္။ အဓိကအႀကံျပဳခ်က္မ်ားႏွင့္ ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္သင့္ေသာ လုပ္ငန္းမ်ားကို ေအာက္တြင္ ဆက္လက္အဆို ျပဳထားပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ယင္းအခ်က္မ်ားမွာ အက်ဥ္းေထာင္အတြင္း ေရာဂါပိုးကူးစက္ျပန္႔ပြားျခင္းကို တားဆီးရန္ လံုး၀ျပီးျပည့္စံုသည္ဟု မဆိုလိုပါ။
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
